Antytrombina jest najważniejszym endogennym inhibitorem procesu krzepnięcia. Należy do tzw. inhibitorów proteaz serynowych. Jej synteza zachodzi głównie w wątrobie, lecz jej niewielkie ilości produkowane są przez komórki śródbłonka, megakariocyty i płytki krwi. Jej antykoagulacyjna aktywność związana jest z inaktywacją trombiny oraz aktywnego czynnika X oraz w mniejszym stopniu czynnika IXa, Xia i XIIa. Dodatkowo jest inhibitorem czynnika VIIa związanego z czynnikiem tkankowym. Antytrombina wykazuje również działanie przeciwzapalne.
Badanie aktywności (lub stężenia) antytrombiny zleca się wraz z innymi badaniami koagulologicznymi (takimi jak białko C, białko S i antykoagulant toczniowy) wykonywanymi w celu zdiagnozowania przyczyny nawracającej zakrzepicy żylnej. Badaniem pierwszego rzutu jest oznaczenie aktywności antytrombiny. Badanie to ocenia jej funkcję i może służyć jako test przesiewowy w diagnostyce jej niedoborów. Oznaczenie stężenia antytrombiny wykonuje się tylko w przypadku, gdy jej aktywność jest niska.
Ponadto badanie aktywności antytrombiny III jest wykonywane, gdy pacjent nie reaguje odpowiednio na leczenie heparyną. Pacjenci z niedoborem antytrombiny mogą wykazywać oporność na leczenie heparyną niefrakcjonowaną i drobnocząsteczkową, ponieważ działanie przeciwkrzepliwe heparyny jest zależne od obecności antytrombiny. Aby osiągnąć efekt terapeutyczny należy w takich przypadkach zwiększyć dawkę leku.
Niedobór antytrombiny został opisany już w 1965 roku. Związany jest z najwyższym ryzykiem rozwoju żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ) w porównaniu z pozostałymi inhibitorami, a ryzyko to wzrasta wraz z wiekiem.
Niedobór antytrombiny może mieć charakter nabyty bądź wrodzony.
- Wyróżniamy 2 typy wrodzonego niedoboru:
-
- typ I – związany jest ze zmniejszeniem wytwarzania antytrombiny
- typ II – związany jest z wytwarzaniem antytrombiny o zaburzonej funkcjonalności
- Nabyty niedobór antytrombiny towarzyszy wielu stanom klinicznym, takim jak:
-
- choroby wątroby
- niedożywienie
- zespół nerczycowy
- enteropatie z utratą białka
- sepsa
- ostra faza epizodu zakrzepowego
- urazy wielonarządowe
- rozległe oparzenia
- choroby nowotworowe
- zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, (DIC, ang. disseminated intravascular coagulation)
Należy zaznaczyć, że u noworodków stężenie tego białka w osoczu jest fizjologicznie niższe niż u osób dorosłych. Kobiety ciężarne również mają fizjologicznie obniżone wartości antytrombiny III.
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa u pacjentów z niedoborem tego inhibitora może wystąpić samoistnie lub w okolicznościach sprzyjających wystąpieniu zakrzepicy, tj. zabiegi operacyjne (zwłaszcza ortopedyczne), ciąża, długotrwałe unieruchomienie, antykoncepcja hormonalna, hormonalna terapia zastępcza, dalekie podróże.
U pacjentów z bezobjawowym niedoborem antytrombiny zaleca się wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej w stanach zwiększonego ryzyka zakrzepowego, np. po urazie, przed niektórymi zabiegami lekarskim i/lub chirurgicznymi. Profilaktyka jest zalecana nawet w młodym wieku, szczególnie gdy wywiad rodzinny w kierunku ŻChZZ jest dodatni. Takie postępowanie jest również rekomendowane dla kobiet ciężarnych, ponieważ niedobór antytrombiny może zwiększać ryzyko powtarzających się poronień.
Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00 a 10:00 rano.
W przypadku nawracających epizodów zakrzepowo-zatorowych badanie aktywności antytrombiny III można wykonać dopiero, kiedy zakrzepy zostaną usunięte i terapia przeciwzakrzepowa zostanie zakończona. Takie postępowanie diagnostyczne wynika z tego, że zarówno proces chorobowy jak i leczenie przeciwzakrzepowe wpływają na uzyskiwane wyniki.
Czas oczekiwania na wynik: 5 dni roboczych
« Wróć do listy terminów
