Wirus HBV (Hepatitis B Virus) należy do rodziny Hepadnoviridae. Jest jednym z głównych czynników etiologicznych ostrego i przewlekłego zapalenia wątroby typu B, marskości wątroby i raka wątroby. Wirus HBV jest 50-100 razy bardziej zakaźny niż HIV. Głównymi źródłami zakażenia HBV są krew i preparaty krwiopochodne (najmniejsze skaleczenia mogą stanowić wrota zakażenia) oraz kontakty seksualne. Do zakażenia wirusem może dojść podczas wizyty u fryzjera, stomatologa, kosmetyczki, wykonywania tatuażu, używania z osobą zakażoną tych samych przyborów higienicznych (np. maszynek do golenia, szczoteczek do zębów), dożylne podawanie narkotyków, narzędzia chirurgiczne, hemodializy, przeszczepy narządów od nieprzebadanych dawców, a także w następstwie akupunktury czy ugryzienia. Kobiety ciężarne aktywnie replikujące wirusa w 90% przypadków zarażają płód przez łożysko. U zakażonych noworodków rozwija się stan przewlekłego nosicielstwa. Jedynym skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B jest szczepienie ochronne. W 1989 roku wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciwko WZW B u noworodków urodzonych przez matki zakażone HBV i osób narażonych na zakażenia HBV w związku z wykonywaną pracą zawodową. Od 1990 roku objęto obowiązkowymi szczepieniami przeciwko WZW B uczniów średnich szkół medycznych i studentów wyższych szkół medycznych, a także personelu medycznego narażonego na zakażenie HBV. Od 1993 roku objęto obowiązkowymi szczepieniami osoby z otoczenia chorych na WZW B i nosicieli HBV, osoby przewlekle chore oraz osoby przygotowywane do planowego zabiegu operacyjnego. Od 1996 roku objęto obowiązkowymi szczepieniami przeciwko WZW B wszystkie noworodki i niemowlęta. W 2000 roku wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciwko WZW B u młodzieży w wieku 14 lat. Osoby, które nie pamiętają czy były zaszczepione powinny wykonać badanie na poziom przeciwciał anty-HBs – na jego podstawie lekarz podejmie decyzję co do zasadności szczepienia.
Okres wylęgania wynosi od 28 do 160 dni (średnio 60-80 dni). Przebieg zakażenia może być bezobjawowy, skąpoobjawowy lub pełnoobjawowy z żółtaczką. U noworodków i małych dzieci zakażenie najczęściej przebiega bezobjawowo. Okres zwiastunów choroby trwa od kilku dni do kilku tygodni i może objawiać się silnymi bólami stawów, zmęczeniem, brakiem apetytu, nudnościami, bólami w prawym podżebrzu, gorączką, wysypką, biegunką i wymiotami. W pierwszej fazie zakażenia dochodzi do intensywnego namnażania wirusa w hepatocytach. Krew i płyny ustrojowe chorego są wysoce zakaźne. We krwi pacjenta pojawia się HBsAg, HBeAg, HBV-DNA oraz przeciwciała anty-HBc IgM. Jest to faza inkubacji wirusa i w wyniku odpowiedzi immunologicznej organizmu dochodzi do ostrego wirusowego zapalenia wątroby. Jeśli po 6 miesiącach od zachorowania wirus nie zostanie zwalczony przez układ immunologiczny chorego to zakażenie przechodzi w fazę przewlekłą, która stanowi duże zagrożenie dla zdrowia i zwykle przebiega bezobjawowo. We krwi chorego obecny jest HBsAg i dochodzi do seroknwersji w układzie „e” – HbeAg jest nieobecny, ale pojawiają się przeciwciała anty-HBe. Dodatkowo odnotowuje się niskie stężenia HBV-DNA i normalizację aktywności ALT. Warto zaznaczyć, że wykrycie infekcji najczęściej jest przypadkowe i ma miejsce podczas rutynowych badan krwi. Badanie serologiczne w pierwszym okresie po zakażeniu może dać wynik negatywny co związane jest z istnieniem tzw. okienka serologicznego – czasu od zakażenia do momentu wytworzenia przeciwciał, który może trwać od sześciu tygodni do trzech miesięcy. Również mutanty wirusowe w układzie HBs czy HBe mogą dać fałszywie negatywne wyniki badań immunologicznych.
Przebieg zakażenia HBV
Do tej pory zidentyfikowano 9 genotypów wirusa oznaczonych literami od A do I. Genotyp A jest charakterystyczny dla Europy. Wyróżniamy 3 rodzaje antygenów wirusa HBV:
- HBsAG-antygen powierzchniowy
- HBcAg-antygen rdzeniowy (nie występuje we krwi chorego)
- HBeAg-antygen wydzielniczy
HBeAg oraz DNA-HBV są markerami intensywnej replikacji wirusa i dużej zakażalności chorego.
Zakażenie HBV jest związane z syntezą przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom wirusa:
- HBsAg – anty-Hbs
- HBcAg – anty-HBc IgM i IgG (Total)
- HBeAg – anty-HBe
Poszczególne antygeny (wyjątek stanowi HBcAg) i przeciwciała mogą być wykrywane we krwi w różnych okresach po zakażeniu wirusem HBV i są nazywane markerami serologicznymi. Występowanie lub brak określonych markerów u danego pacjenta informuje o przebiegu choroby oraz o stopniu jego zakażalności.
Algorytm diagnostyczny
HBsAg
Badanie HBsAg jest stosowane jako test przesiewowy w kierunku zakażenia wirusem HBV. Pojawia się w okresie 1-5 miesięcy od ekspozycji. Jest to pierwszy marker, pojawiający się w toku choroby i może występować we krwi na dwa do trzech tygodni przed pierwszymi objawami klinicznymi i biologicznymi. Obecność antygenu HBs może trwać bardzo krótko (kilka dni) lub bardzo długo (kilka lat). Nie wykrywa się go we krwi chorego w okresie zdrowienia. Jeżeli antygen HBs jest obecny we krwi dłużej niż sześć miesięcy, zapalenie wątroby uznaje się za „przewlekłe”. Dodatni wynik HBsAg świadczy o nosicielstwie HBV, ostrej lub przewlekłej WZW B.
Grafika pochodzi z : Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych
Przygotowanie do badania: Pacjent nie musi być na czczo. Na badanie można się zgłaszać cały dzień.
Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy
« Wróć do listy terminów
