Estradiol

Estradiol (E2) należy do grupy hormonów płciowych o budowie steroidowej zwanej estrogenami. Jest syntetyzowany głównie w jajnikach przez wzrastające pęcherzyki Graafa oraz w niewielkich ilościach przez ciałko żółte, nadnercza i jądra u mężczyzn. W okresie ciąży jego synteza zachodzi w łożysku. Bezpośrednim substratem do jego produkcji jest androstendion i testosteron. Jego synteza regulowana jest przez hormon folikulotropowy (FSH) wydzielany przez przysadkę mózgową. We krwi występuje w formie związanej z albuminą lub globuliną wiążącą steroidy płciowe (SHBG).

Stężenie estradiolu jest zależne od fazy cyklu miesiączkowego i wykazuje charakterystyczne zmiany, dlatego też oznaczania jego poziomu wykonuje się w ściśle określonych dniach cyklu, a wyniki odnosi do zakresów dla poszczególnych etapów cyklu. Najniższe stężenie estradiolu występuje podczas miesiączki i we wczesnej fazie folikularnej, w fazie wzrostu pęcherzyka poziom hormonu cały czas wzrasta aż do momentu owulacji osiągając szczytową wartość bezpośrednio przed wyrzutem hLH. W fazie ciałka żółtego jego poziom spada – niewielkie ilości produkowane są przez ciałko żółte. W trakcie krwawienia miesiączkowego jego stężenie wzrasta, co prowadzi do wzrostu krzepliwości krwi i zakończenia krwawienia.

Estradiol odpowiedzialny jest za rozwój żeńskich narządów płciowych  i piersi w czasie rozwoju płodowego i po urodzeniu. Wpływa na mięśnie gładkie macicy i jajowodów. Ponadto reguluje cykl płciowy odgrywając szczególną rolę w pierwszej fazie cyklu poprzez stymulacje rozrostu błony śluzowej macicy i przygotowania jej do zagnieżdżenia zarodka. Jest niezbędny w implantacji zapłodnionej komórki jajowej i  utrzymaniu ciąży. Hormon ten wpływa również na gospodarkę lipidową zwiększając poziom cholesterolu HDL i obniżając cholesterol LDL. Dodatkowo zwiększa odkładanie wapnia w kościach zapobiegając osteoporozie, stymuluje wzrost kości i chrząstek, wpływa na obniżenie ciśnienia krwi, poprawia ukrwienie mięśnia sercowego, zwiększa libido, poprawia jędrność skóry oraz zmniejsza wydzielanie łoju.

Oznaczenie stężenia estradiolu wykorzystuje się do oceny funkcji jajników oraz diagnostyki zaburzenia miesiączkowania i dojrzewania płciowego. Podczas wspomaganego zapłodnienia badanie tego hormonu służy do monitorowania rozwoju pęcherzyków jajnika w okresie kilku dni przed wykonaniem procedury in vitro.

Niedobór estradiolu występuje w niedoczynności przysadki, hypogonadyzmie, po menopauzie, w zespole policystycznych jajników, w przebiegu zespołu przedwczesnego wygasania czynności jajników oraz u osób z jadłowstrętem psychicznym  i  uprawiających wyczynowe sporty ekstremalne. Obniżone wartości tego hormonu objawiają się zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością, pojawieniem się zewnętrznych cech męskich (męska budowa ciała, nadmierne owłosienie, obniżona barwa głosu).

Nadmiar tego hormonu może być związany z jego wzmożoną produkcją lub zbyt duża dawką leków zawierających ten hormon. Podwyższone wartości towarzyszą przedwczesnej dojrzałości płciowej, ginekomastii, nowotworach jajnika, jąder lub nadnerczy, nadczynności tarczycy, marskości wątroby. Skutkami nadmiaru estradiolu są obrzęki, nadmierny przerost błony śluzowej macicy, zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepów i zatorów, przyrost masy ciała, napady migreny, zaburzenia funkcji wątroby.

Obrazek pochodzi z Wikimedia Commons, autor: Thomas Steiner, tłumaczenie: Michał Komorniczak

Poziom hormonów płciowych u kobiet jest zależny od fazy cyklu miesiączkowego. W związku z tym  badanie ich poziomu należy wykonać w odpowiedniej fazie cyklu:

• W fazie folikularnej (między 2. a 5. d.c.) zaleca się oznaczenie FSH, LH, Estradiolu, PRL, DHEA, DHEA-S, Testosteronu, 17-OH progesteronu i Androstendionu
• W fazie okołoowulacyjnej (tj. między 12. a 14. d.c. przy 28-dniowych cyklach lub 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) zaleca się oznaczenie FSH, LH i Estradiolu przy monitorowaniu owulacji
• W fazie lutealnej (tj. ok. 21. d.c. przy 28-dniowych cyklach, lub ok. 7 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) przeprowadza się badanie poziomu Progesteronu i 17-OH progesteronu

Przygotowanie do badania: Pacjent nie musi być na czczo. Na badanie można zgłaszać się cały dzień. Oznaczenie estradiolu kobiety powinny wykonywać na początku cyklu miesięcznego (między 2. a 5. d.c.) chyba że lekarz zaleci inaczej.

Niektóre leki takie jak adrenokortykosteroidy, antybiotyki (ampicylina), leki zawierające estrogeny, fenotiazyny i tetracykliny mogą podwyższać poziom estradiolu. Podczas rejestracji na badanie należy poinformować o stosowanych lekach i preparatach farmaceutycznych.

Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy