Bilirubina pośrednia

Bilirubina jest pomarańczowo-żółtym barwnikiem żółciowym. Stanowi produkt degradacji części porfirynowej hemu (głównie hemoglobiny), który uwalniany jest ze zniszczonych krwinek czerwonych. Krwinki czerwone zazwyczaj ulegają rozpadowi po 120 dniach obecności w krążeniu. Wtedy właśnie w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego (wątroby, śledziony i szpiku kostnego) hem ulega przekształceniu w biliwerdynę, która następnie jest redukowana do bilirubiny wolnej/niesprzężonej. Proces ten zachodzi równocześnie z uwolnieniem atomu żelaza, który zostaje włączony do ogólnej puli żelaza organizmu. Bilirubina wolna jest słabo rozpuszczalna w wodzie, w związku z tym we krwi może krążyć tylko dzięki nietrwałemu połączeniu z albuminą. Nie przenika ona do moczu, ale może przekraczać łożysko i barierę krew-mózg. W wątrobie ulega ona estryfikacji przez kwas glukuronowy. Ta postać bilirubiny jest nazywana bilirubiną związaną/sprzężoną. Jest ona związkiem dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Z komórek wątroby przechodzi do żółci i ulega dalszemu rozkładowi do urobilinogenu i sterkobiliny przy udziale bakterii występujących w jelicie cienkim. Następnie zostaje wydalona wraz z kałem. Urobilinogen ulega częściowemu wchłanianiu do krążenia wrotnego.

Na bilirubinę całkowitą składa się pula bilirubiny wolnej/niesprzężonej i pula bilirubiny związanej/sprzężonej. W fizjologicznych warunkach stosunek bilirubiny wolnej do związanej wynosi 2:1. W przypadku wysokich stężeń bilirubiny, kwasicy, niedotlenienia, hipoglikemii, hipotermii bądź obecności niektórych związków chemicznych (np. penicylin) zdolność wiążąca albumin ulega zmniejszeniu, co prowadzi do wzrostu procentowego udziału bilirubiny pośredniej. Ze względu na metodykę oznaczania, bilirubina wolna/niesprzężona nazywana jest bilirubiną pośrednią, natomiast bilirubina związana/sprzężona – bilirubiną bezpośrednią.

Oznaczenie poziomu bilirubiny pośredniej znalazło zastosowanie w rozpoznawaniu, różnicowaniu żółtaczek.

Podwyższone wartości stężenia bilirubiny całkowitej z przewagą bilirubiny pośredniej mogą być związane z :

przekroczeniem zdolności wątroby do estryfikacji bilirubiny (np. podczas żółtaczki hemolitycznej, w wyniku powikłań po przetoczeniu krwi, w wyniku niedokrwistości niedoborowych (nieefektywna erytropoeza towarzysząca niedoborom żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego), podczas wchłaniania krwiaka)
zaburzonym wchłanianiem bilirubiny przez komórki wątroby (np. zespół Gilberta)
zaburzeniami sprzęgania z kwasem glukuronowym w niedoborach enzymatycznych (np. zespół Gilberta, zespół Criglera-Najjara)
znacznym uszkodzeniem wątroby (w wyniku marskości wątroby, wirusowego zapalenia wątroby, polekowego zapalenia wątroby)

W przypadku, gdy zwiększone stężenie bilirubiny pośredniej jest związane z tempem jej powstawania, obserwuje się towarzyszący wzrost stężenia urobilinogenu i sterkobilinogenu. Natomiast w żółtaczce wątrobowej (zespól Gilberta, niedobór transferazy glukuronowej) dochodzi do obniżenia stężeń urobilinogenu i sterkobilinogenu.

Bilirubina pośrednia może przenikać przez barierę krew-mózg po przekroczeniu jej wartości krytycznych. Konsekwencją tego procesu jest uszkodzenie komórek nerwowych.

[accordion autoclose=”true” openfirst=”false” openall=”false” clicktoclose=”true”][accordion-item title=”Bilirubina pośrednia u noworodków” ]

Żółtaczka fizjologiczna występuje u ok. 50% zdrowych, donoszonych noworodków i u prawie wszystkich wcześniaków (ok.90%). Najczęściej trwa ok 5-6 dni, ale u noworodków urodzonych przedwcześnie może trwać nieco dłużej-nawet do 3 tygodni. Żółtaczka fizjologiczna jest stanem o łagodnym przebiegu i nie wymaga leczenia. Ustępuje samoistnie i nie stanowi zagrożenia dla życia i prawidłowego rozwoju dziecka.

W żółtaczce fizjologicznej oraz w chorobie hemolitycznej płodu i noworodka (żółtaczka patologiczna) dochodzi do wzrostu stężenia bilirubiny całkowitej z przewagą bilirubiny pośredniej. U noworodków nadmierna ilość bilirubiny pośredniej (przekraczająca wartości krytyczne), po przekroczeniu bariery krew-mózg, uszkadza rozwijające się komórki nerwowe. Konsekwencją tego procesu mogą być:

opóźnienie w rozwoju umysłowym
nieprawidłowości w rozwoju fizycznym
utrata słuchu
ślepota

W związku z powyższym oznaczenie stężenia bilirubiny całkowitej jest standardowym postępowaniem u noworodków z żółtaczką.Wszystkie przypadki tzw, żółtaczek patologicznych u noworodków zawsze wymagają diagnostyki i ustalenia przyczyny, w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.

[/accordion-item][/accordion]

Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00 a 10:00 rano.

Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy