Białko S jest glikoproteiną zależną od witaminy K. Syntetyzowane jest w wątrobie oraz przez komórki śródbłonka, megakariocyty i komórki Leydiga jąder. W osoczu występuje w 2 formach: wolnej i związanej z białkiem układu dopełniacza. Wolne białko S jest niezbędne do działania aktywowanego białka C, które bierze udział w inaktywacji czynnika Va i VIIIa oraz pośrednio wpływa na zmniejszenie produkcji trombiny. Wolne białko S steruje procesem krzepnięcia krwi w taki sposób, aby nie doszło do powstawania nadmiernej ilości skrzepliny i tym samym by nie powstawały zakrzepy. Konsekwencją niedoboru białka S jest wzrost ryzyka chorób zakrzepowo-zatorowych, takich jak zakrzepica żylna, zakrzepica tętnicza, zawał serca czy udar mózgu.
Niedobór białka S może mieć charakter nabyty bądź wrodzony.
Na skutek dziedzicznych mutacji genów, które odpowiedzialne są za syntezę białka S, może dojść do:
- spadku wytwarzania białka S
- wytwarzania białka S o nieprawidłowej budowie
Całkowity brak białka S lub mutacji skutkujących syntezą patologicznych form tej glikoproteiny może prowadzić do rozwoju piorunującego zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego i purpura fulminans u noworodków.
Nabyte niedobory białka S mogą być związane z niewystarczającym wytwarzaniem lub zwiększonym zużyciem. Obniżony poziom tej glikoproteiny może wynikać z chorób wątroby, zespołu nerczycowego, niedoboru witaminy K, sepsy, stosowanie przez pacjentki preparatów estrogenowo-progesteronowych lub leczenia przeciwzakrzepowego antagonistami witaminy K. W zespole rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC) dochodzi do zwiększonego zużycia czynników krzepnięcia (w tym białka S) czego konsekwencją jest zmniejszenie ich stężenia we krwi.
Badanie aktywności wolnego białka S jest zalecane wraz z innymi badaniami nadkrzepliwości krwi, w celu ustalenia przyczyny wystąpienia incydentu zakrzepowo-zatorowego oraz oceny ryzyka ponownego wystąpienia epizodu. Badanie to jest szczególnie istotne w przypadku, gdy incydent ten miał miejsce u osoby poniżej 5o. roku życia bez widocznych przyczyn lub wystąpił w nietypowym miejscu, takim jak wątroba, nerki, miednica, naczynia krwionośne gałki ocznej. Należy pamiętać, że oznaczenia aktywności wolnego białka S nie należy wykonywać w ciągu 6 tygodni od wystąpienia incydentu zakrzepowego, ani u pacjentów w trakcie terapii przeciwzakrzepowej.
Podwyższone poziomy białka S nie mają istotnego znaczenia klinicznego.
Niska aktywność wolnego białka S wskazuje, że proces krzepnięcia nie jest poddawany prawidłowej regulacji i istnieje ryzyko powstania zakrzepu blokującego przepływ krwi w żyłach. Każdy wynik badania wskazujący na obniżoną aktywność wolnego białka S należy zweryfikować ponownym wykonaniem oznaczenia przed postawieniem ostatecznej diagnozy.
W nabytych niedoborach białka zaleca się okresowe monitorowanie aktywności wolnego białka S w celu oceny postępu lub ustępowania choroby towarzyszącej. Wrodzone niedobory zazwyczaj nie są monitorowane, ale muszą być brane pod uwagę w okolicznościach sprzyjających wystąpieniu zakrzepicy, tj. zabiegi operacyjne, ciąża, długotrwałe unieruchomienie, antykoncepcja hormonalna, dalekie podróże.
Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00 a 10:00 rano.
Krew należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia przeciwzakrzepowego lub po upływie odpowiednio długiego czasu po jego zakończeniu (1-2 tygodnie). U osób leczonych pochodnymi kumaryny występuje obniżenie stężenia białka S. W czasie incydentu zakrzepowo-zatorowego oraz bezpośrednio po nim może dojść do obniżenia aktywności białka S, dlatego badania można wykonywać po 6 tygodniach od wystąpieniu incydentu zakrzepowego. Niewskazane jest wykonywanie badań w czasie infekcji.
Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy
« Wróć do listy terminów
